Co sprawia, że mamy problemy? Odpowiemy sobie w tym artykule.
Działanie człowieka będzie skuteczne lub nie w zależności od tego czy dobrze rozpoznaliśmy naszą potrzebę / naszą rzeczywistą potrzebę, w zależności od tego, jaki sposób wybraliśmy do jej realizacji i czy mamy zasoby wewnętrzne (np. pracowitość, wytrwałość) i zewnętrzne wsparcie innych ludzi do jej realizacji.
Działanie człowieka będzie skuteczne lub nie w zależności od adekwatnego i realnego rozpoznania konsekwencji własnych działań. W życiu nierzadko mamy problemy, ponieważ przyjęliśmy pewne warunki, normy, wartości sprzeczne z naszymi rzeczywistymi potrzebami. Potrzeby to jeden z ważniejszych motywów działania człowieka.
Co sprawia, że mamy problemy? – Świadomość własnych potrzeb tych rzeczywistych jest podstawowym warunkiem ich właściwego zaspokojenia.
Kiedy nasze potrzeby materialne, fizyczne, duchowe są ze sobą sprzeczne i zaspokojenie jednej prowadzi do napięcia związanego z umniejszaniem innej potrzebie, wówczas mamy tendencje do ich tłumienia, zaprzeczania tym potrzebom. Tłumione potrzeby nie znikają. Szukają ujścia zastępczego pobudzając do nieadekwatnych działań. Skutkiem tego rzeczywiste potrzeby nie mogą być zaspokojone a zastępcze sposoby zaspakajania tłumionych potrzeb nie mogą dać satysfakcji i gratyfikacji.
Motywy naszych zachowań są zniekształcane przez mechanizmy obronne, których zasadniczą rolą jest znoszenie odpowiedzialności za własne zachowania. Brak poczucia wpływu i odpowiedzialności za własne zachowania odbierają szansę na ich planowanie, modyfikowanie i odczuwania konsekwencji satysfakcji bądź niezadowolenia.
Innym powodem nierozpoznawania własnych potrzeb jest przyjmowanie opinii i doświadczeń innych ludzi za własne.
Świadomość własnych potrzeb, zdolność do ich rozpoznawania może być zaburzona uczuciami jakie przeżywamy w danej chwili. Nadmierna reaktywność, skłonność do reakcji lękowych czy agresywnych występujące nawykowo w określonych sytuacjach, mogą zaburzyć percepcję własnych potrzeb, prowadzić do zniekształceń w zakresie tego co jest nam potrzebne a co nie, w zakresie rozpoznawania własnych pragnień. Przykładem takich zniekształceń może być sytuacja kiedy dąży się do akceptacji przez innych z lęku przed odrzuceniem a nie z poczucia własnej wartości. Spełnianie oczekiwań innych może doprowadzić do całkowitej rezygnacji z dążenia do zaspokojenia swoich potrzeb (osiągnięć, znaczenia, niezależności). Taka rezygnacja musi prowadzić do poczucia braku satysfakcji, którego nie wyrówna zadowolenie ze spełniania oczekiwań innych. Spełniać oczekiwania innych z satysfakcją można wtedy, gdy wynika to z wewnętrznego przekonania, że samemu jest się osobą ważną dla innych, akceptowaną, potrzebną, pomocną.
Sposoby zaspakajania potrzeb decydują o ich rozwoju lub zahamowaniu i wpływają na kształtowanie się naszych struktur emocjonalnych czy poznawczych, na kształtowanie podstawowych umiejętności interpersonalnych. Każdy okres rozwojowy od urodzenia aż do śmierci wymaga od nas realizowania różnych zadań w różnych momentach życia, a te innych postaw, wiedzy, umiejętności, sposobów zaspakajania własnych potrzeb.
Czasem zaspokojenie i rozpoznanie własnych potrzeb mimo sprzyjających warunków środowiskowych jest niemożliwe ze względu na cechy osobowości. Cechy osobowości warunkują w dużym stopniu takie umiejętności jak poleganie na sobie, przekonanie o własnej skuteczności i o własnych możliwościach, postawy wobec przeszkód, jakie pojawią się w procesie zaspakajania własnych potrzeb, radzenia sobie ze stresem, radzenia sobie z sytuacjami nowymi, niespodziewanymi czy sytuacjami kryzysowymi.
Co sprawia, że mamy problemy? – Problem, rozwiązanie. Nabywanie umiejętności rozwiązywania problemów
Odbywa się w procesie uczenia z konsekwencji własnego zachowania. Efekt działania jest informacją wpływającą na nasze dalsze działania. Można tu mówić o dwóch mechanizmach, które utrudniają adekwatne rozpoznanie konsekwencji własnego zachowania:
- Zaprzeczanie efektom własnego działania, czyli unikanie zaakceptowania rzeczywistości. Efekty pozytywne mogą być spostrzeganie jako mniej pozytywne a negatywne jako bardziej negatywne. Powodzenie w pracy albo szkole może być niewystarczające, albo nawet może być postrzegane jako coś niekorzystnego, bo może pociągać za sobą wzrost wymagań ze strony przełożonych czy nauczycieli.
- Zaprzeczanie związkom, jakie występują między własnym zachowaniem a wynikającymi z niego skutkami. Przypisywanie przyczyn czynnikom zewnętrznym jest związane z potrzeba unikania odpowiedzialności, z takimi cechami jak brak znajomości samego siebie czy unikanie świadomości we własnym wpływie na bieg wydarzeń. Niedocenianie lub przecenianie własnego wpływu na zdarzenia zniekształca prawdziwy obraz własnej skuteczności, sprawczości własnego działania i przyczynia się do potwierdzenia dotychczasowych przekonań na własny temat, do utrzymania poczucia niezadowolenie z siebie albo niezadowolenie z otoczenia.
Co sprawia, że mamy problemy?
Jeżeli nie zadamy sobie pytania jak współtworzymy ten świat, to jesteśmy na niego skazani. Uważamy, że życie nam się wydarza, więc możemy je tylko obserwować, a nasze działanie nie ma żadnego znaczenia. Dopiero gdy uznamy, że jesteśmy współtwórcami naszego życia, możliwa jest relacja ze sobą i światem. Zaczynamy dopiero poszukiwać tego co nam służy, mamy lepszy kontakt ze swoimi potrzebami, ze swoją kreatywną częścią która podpowiada nam różne drogi przez życie i różne sposoby nawiązywania kontaktu ze światem.