Utrzymywanie zbyt niskiej wagi jest niezdrowe i szkodliwe. Ma negatywny wpływ na fizjologiczne, psychiczne i społeczne funkcjonowanie.
Wiedza na temat wpływu niedowagi pochodzi z różnorodnych źródeł, między innymi z badań nad skutkami klęsk głodowych i innych powodów niedoborów jedzenia, jak również z eksperymentów, w których ochotnicy zgodzili się stosować restrykcyjne diety przez dłuższy czas.
Poniżej znajduje się podsumowanie tych wyników badań, które okazały się spójne.
Psychologiczne skutki niedowagi
Myślenie poddaje się konsekwencjom utrzymywania zbyt niskiej wagi. Nie ma w tym nic zaskakującego, gdyż mózg potrzebuje dużej ilości energii (kalorii), żeby dobrze funkcjonować. Myślenie staje się usztywnione przy obniżonej masie ciała i w rezultacie szybkie przenoszenie się z tematu na temat stanowi trudność. Trudnością staje się też podejmowanie decyzji.
Prawie zawsze pogarsza się też koncentracja, chociaż ludzie mogą sobie nie zdawać z tego sprawy, ponieważ zmuszają się do skupienia na zadaniach, które wykonują. Częściowo problemy z koncentracją związane są z powtarzającymi się myślami o jedzeniu (zjawisko wtórne w stosunku do niedowagi), które przeszkadzają w skupieniu się na innych rzeczach. Niektórzy ludzie nawet śnią o jedzeniu.
Niemal bezustanne myślenie o jedzeniu ma również wpływ na zachowanie. Prowadzi to niektórych ludzi do rozwijania zainteresowań związanych z jedzeniem i gotowaniem. Oglądają więc programy o gotowaniu, zbierają przepisy, mogą też dużo same gotować. W tym samym czasie tracą zainteresowanie innymi rzeczami. Często rzucają stare zainteresowania i hobby.
Niedowaga negatywnie wpływa na nastrój. Ogólnie nastrój utrzymuje się na dosyć niskim poziomie i ludzie mają tendencję do łatwego wpadania w irytację.
Ludzie, którzy mają znaczną niedowagę w sposób znaczący zmieniają swoje zachowanie. Jeśli niedowagą utrzymuje się przez dłuższy czas, to zaczynają myśleć, że ich obecne zachowanie jest odbiciem ich osobowości, że tacy są, podczas gdy w rzeczywistości ich prawdziwa natura ukryta jest pod skutkami niedowagi.
Jedną z najbardziej widocznych zmian jest podwyższona ‚obsesyjność‘. Odnosi się to do tendencji do sztywności, braku elastyczności wobec swoich przyzwyczajeń. Niektórzy stają się też fanami czystości i porządku. Często towarzyszą temu trudności w byciu spontanicznym. Obsesyjność często jest szczególnie wyraźna w obszarach związanych z jedzeniem. Ludzie zaczynają jeść w bardzo konkretny sposób. Jedzenie może się stać małą ceremonią, która musi się odbywać w samotności. Niektórzy ludzie jedzą bardzo wolno, przeżuwając każdy kęs określoną ilość razy, inni jedzą w sposób zrytualizowany, zawsze z tego samego talerza lub dzieląc jedzenie na małe kawałeczki.
Gromadzenie przedmiotów jest kolejną cechą charakterystyczną, chociaż nie wszyscy ją wykazują. Gromadzić można jedzenie lub inne rzeczy. Często ludzie nie potrafią wyjaśnić, czemu to robią
Społeczne skutki niedowagi
Niedowaga ma poważne skutki w społecznym funkcjonowaniu. Pojawia się tendencja do bycia zamkniętym w sobie i skoncentrowanym na sobie. Jest to wzmocnione przez pogłębioną potrzebę powtarzalności i rutyny oraz trudności ze spontanicznością. W rezultacie ludzie wycofują się z życia społecznego i przyzwyczajają się do takiego funkcjonowania.
Co więcej, spada ochota na seks (ze względu na zmiany hormonalne). To również może przyczyniać się do społecznego wycofania.
Fizjologiczne skutki niedowagi
Niedowaga ma poważne konsekwencje zdrowotne. Konkretny ich zasięg zależy od rozległości i rodzaju deprywacji jedzeniowej.
Serce i krążenie
Niedowaga ma poważne skutki dla serca i krążenia. Następują ubytki mięśnia sercowego, a w rezultacie osłabienie serca. Ciśnienie krwi spada i puls jest zwolniony. Występuje zwiększone ryzyko arytmii serca.
Hormony płciowe i płodność
Jeśli chodzi o funkcjonowanie hormonalne, procesy, które nie są konieczne do życia, zanikają. W rezultacie produkcja hormonów płciowych znacząco się obniża i ludzie stają się bezpłodni. Opada zainteresowanie seksem i zmniejsza się reagowanie na bodźce seksualne.
Kości
Kości stają się słabsze, częściowo ze względu na zmiany hormonalne, częściowo ze względu na spadek wagi, którą kości muszą podtrzymywać, a częściowo jako efekt diety. W rezultacie wzrasta ryzyko osteoporozy i złamań.
Praca jelit
Jelita zwalniają tempo pracy, co skutkuje wolniejszym przesuwaniem się pokarmów. O wiele więcej czasu niż normalnie zajmuje przesunięcie się jedzenia do jelita cienkiego, co tłumaczy, czemu ludzie mają większe poczucie bycia najedzonym nawet po przyjęciu niewielkiej ilości pokarmu. Smak może się pogorszyć i można mieć większą niż zwykle potrzebę przyprawiania potraw. Może się pojawić uporczywe uczucie głodu.
Mięśnie
Mięśnie zanikają i stają się słabsze. Najbardziej odczuwalne jest to podczas wchodzenia po schodach lub prób podniesienia się z pozycji siedzącej lub kucającej.
Skóra i włosy
Może pojawić się na ciele puszek zwany lunago, szczególnie na twarzy, brzuchu, plecach i ramionach. Mogą również wypadać włosy z głowy. Skóra często jest wysuszona i może przybrać pomarańczowy odcień.
Temperatura ciała
Następuje spadek temperatury ciała i ludzie mogą czuć dotkliwe zimno.
Sen
Mogą pojawiać się trudności ze snem związane z niedowagą. Sen staje się mniej regenerujący i występuje tendencja do wczesnego wybudzania.
Należy dodać, że niektóre z wymienionych skutków są bezpośrednio wywołane utrzymującym się stanem niedojadania, a nie zbyt niską masą ciała i pojawiają się u wszystkich osób jedzących za mało, niezależnie od ich aktualnej wagi.
Jeśli borykasz się z konsekwencjami, o których dziś piszę, pamiętaj:
- Niektóre z w/w nieprzyjemnych i trudnych dla Ciebie skutków są najprawdopodobniej związane z utrzymywaniem zbyt niskiej wagi.
- Wielu ludzi z niedowagą zakłada, że to, jacy obecnie są, odzwierciedla ich osobowość. Niezwykle ważne jest podkreślenie faktu, że Twoja osobowość jest obecnie ukryta pod skutkami niedowagi i Twoja prawdziwa osobowość zostanie odkryta jak tylko odzyskasz zdrową wagę.
- Niektóre konsekwencje niedowagi są niebezpieczne dla zdrowia i wyrządzają długotrwałe niszczące szkody w Twoim ciele (np. skutki związane z sercem i krążeniem lub kośćmi).
- Niektóre skutki zbyt niskiej wagi „zamykają Cię“ w zaburzeniu odżywiania (np. myślenie obsesyjne o jedzeniu i potrawach, trudności z podejmowaniem decyzji, niechęć do spotykania się z ludźmi, trudności z koncentracją, szybkie uczycie nasycenia po niewielkiej ilości jedzenia).
- Prawie wszystkie te skutki znikną, jeśli odzyskasz nawet niską, ale zdrową wagę.
Opracowano na podstawie Fairbum, 2008, ss. 154-156. tłum. M. Bielak