fbpx
motywacja odchudzanie

Rola motywacji w procesie odchudzania.

Na temat motywacji pojawiało się wiele mitów. Najbardziej powszechnym, jest przekonanie o tym, że aby osiągnąć pożądany rezultat, wystarczy wykształcić w sobie odpowiedni poziom motywacji. W codziennym języku potocznym, takie przekonanie funkcjonuje jako „Wystarczy tylko chcieć”, „Chcieć to móc”, czy też „To tylko kwestia głowy i zmiany sposobu myślenia”.

Motywacja

Zgodnie z definicją, motywacja odpowiada za wszelkie mechanizmy związane z uruchomieniem, ukierunkowaniem, podtrzymaniem i zakończeniem danego działania.
Motywacja służy zmianie określonego stanu i ma charakter celowy, nawet w sytuacji gdy cel nie jest do końca uświadamiany przez jednostkę. Działania podejmowane przez ludzi np. proces redukcji masy ciała obejmuje zazwyczaj cztery fazy:

  • Przeddecyzyjna – polega na formułowaniu pragnień
  • Przeddziałaniowa – obejmuje formułowanie planu i proces przygotowania do jego wdrożenia
  • Wykonaniowa – polega na realizacji planu i identyfikacji konsekwencji podejmowanych działań
  • Podziałaniowa – zawiera przegląd uzyskanych wyników

Aby działania były podtrzymywane, faza wykonaniowa powinna być stosunkowo krótka. Wykonywane działania, sformułowane w prosty i precyzyjny sposób. Efekty nie powinny być za bardzo odroczone w czasie.
Aktywności są łatwiej podtrzymywane, a wytrwałość bardziej widoczna, w przypadku gdy występuje identyfikacja gratyfikacji, czyli świadomość korzyści płynących z nowego zachowania oraz poczucie swobody wyboru. Czynnikiem zwiększającym wytrwałość w działaniu jest świadomość danej jednostki, że sama podejmuje decyzję o tym, czy dane zadanie będzie realizowane czy przerwane. Innym ważnym czynnikiem podtrzymującym, a nawet wzmacniającym jest informacja zwrotna o osiąganych wynikach.

W badaniu Zegan i wsp. zdecydowana większość uczestników (70%) z analizowanej grupy osób odchudzających się, podejmowała już wcześniej próby związane z redukcją masy ciała. Wśród osób, które miały w przeszłości na swoim koncie sukcesy związane z odchudzaniem, 77% zadeklarowało, że efekt redukcji został osiągnięty, ale był krótkotrwały. Powyższe badania również ujawniają, że osoby, które nie miały jasno określonego celu oraz sformułowanego planu działania lub oczekiwały widocznych efektów w postaci utraty masy ciała w krótkim czasie, znacznie szybciej zrezygnowały z odchudzania niż pozostałe osoby badane.

Motywacja w procesie odchudzania

W procesie odchudzania ważne jest, aby formułować cele zarówno krótkoterminowe jak i długoterminowe.
Cele bliskie (krótkoterminowe) – wymagają podjęcia natychmiastowego działania i określają co należy zrobić w najbliższym czasie.
Tworzenie celów dalekich (długoterminowych) podtrzymuje odpowiedni poziom motywacji i wyznacza kierunek działania.

W procesie redukcji masy ciała, tworzenie celów wyłącznie bliskich, stwarza ryzyko zgubienia kierunku działania – nie wiemy dokąd zmierzamy i istnieje duże ryzyko, że efekt nie zostanie utrzymany. Generowanie jedynie celów dalekich, może prowadzić do bezczynności i odkładania podjęcia działania.

Rodzaje motywacji

Motywacja do podejmowania zmian w sposobie żywienia może być skoncentrowana na czynnikach:

  • o charakterze zewnętrznym np. chęć zakupu ubrań w innym rozmiarze, chęć uzyskania pochwały otoczenia;
  • o charakterze wewnętrznym np. chęć poprawy zdrowia, posiadania lepszej kondycji fizycznej czy strach przed różnymi chorobami.

W rozróżnieniu motywów do podejmowania różnych aktywności, można wyróżnić także takie, które mają charakter dążenia do przyjemności (pozytywne) lub unikania przykrości (negatywne). Te pierwsze są związane z poszukiwaniem korzyści związanych z rozpoczynanym działaniem, a druga grupa obejmuje unikanie przykrych konsekwencji związanych z brakiem aktywności. Zazwyczaj wymienione motywy do odchudzania, składają się zarówno z tych pierwszych, jak i tych drugich, czyli mogą przyjmować różne konstelacje jak w tabeli:

Przyjemność z dokonywanych działań jest związana z różnymi stanami pobudzenia. Omawiając rolę motywacji w procesie redukcji masy ciała, nie należy zapomnieć o stanie telicznym i paratelicznym.

Stan teliczny i parateliczny oraz ich przykłady

Stan teliczny to stan koncentrujący się na ważnych celach i planowaniu z wyprzedzeniem. Stan parateliczny natomiast polega na nastawieniu na natychmiastową przyjemność i działanie spontaniczne.

Stan teliczny:

  • Ukierunkowany na realizację określonego celu, np: „Stosuję dietę, bo chcę schudnąć 10 kg do wiosny”
  • Działania są podejmowane i kontynuowane z nastawieniem na osiągnięcie pewnego założenia, np: „Unikam cukru, jem zamiast słodyczy świeże warzywa i piję wyłącznie wodę, ponieważ wiem, że dzięki temu schudnę.”
  • Uwaga jest skoncentrowana głównie na założonym celu, np: „Jak już będę ważyć 60 kg, to kupię sobie nową sukienkę.”
  • Satysfakcja wynika z przybliżenia się do osiągnięcia efektu, np: „Zostało mi już tylko 5 kg do końca.”

Stan parateliczny:

  • Ukierunkowany na samo działanie zamiast na efekt, np. „Zmieniam sposób jedzenia, bo czuję się znacznie lepiej.”
  • Podejmowana aktywność jest już sama w sobie angażująca i gratyfikujaca, np: „Stosuję dietę, bo poznaję nowe przepisy, nieznane mi wcześniej smaki.”
  • Uwaga jest skoncentrowana na działaniu i podejmowanej aktywności, np: „W sklepie staram się wybierać nieprzetworzone produkty.”
  • Sama aktywność daje satysfakcję, np: „Lubię kreatywne gotowanie i cieszę się, gdy przygotuję coś naprawdę smacznego.”

Prawdą jest, że w większości przypadków, odpowiedni poziom motywacji i zmiana przekonań są niezbędnymi czynnikami do osiągania efektów, związanych ze zmianą sposobu jedzenia. Jednak czynienie ich jedynymi elementami odpowiedzialnymi za zmianę w całym procesie odchudzania, jest sporym nadużyciem.

Przede wszystkim, powinniśmy przestać skupiać się na dietach cud i dążeniu do wyśrubowanych ideałów. Lepiej przyjrzeć się sobie przychylniejszym okiem i zmienić swoje nastawienie, by czerpać ze zmian radość i satysfakcję.

Czytaj również:

Kommentar verfassen

Deine E-Mail-Adresse wird nicht veröffentlicht. Erforderliche Felder sind mit * markiert