fbpx
Fobia i lęk społeczny - czym jest, jak leczyć, jak sobie z tym radzić

Fobia i lęk społęczny – jak leczyć

Fobie i lęk społeczny to dosyć powszechnie występujące zaburzenia lękowe, które przyczyniają się do ograniczenia aktywności społecznej i zawodowej osób na nie cierpiących. Mogą występować zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. W procesie leczenia fobii i lęku społecznego kluczową rolę gra psychoterapia, która może być wspomagana farmakoterapią.

Czym jest Fobia

Fobią nazywamy reakcję lękową dotyczącą konkretnego obiektu, sytuacji, która jest nieproporcjonalna do rzeczywistego zagrożenia i utrzymuje się stale. Reakcja ta jest wynikiem warunkowania i może powstać albo po doświadczeniu pojedynczego wydarzenia budzącego lęk, albo też powtarzających się wydarzeń związanych z lękiem. Fobia może rozwinąć się również w wyniku przekazania przez inną, najczęściej ważną, osobę przekonań na temat obiektu, sytuacji jako niebezpiecznych, np. rodzice mogą powtarzać swojemu dziecku, że burza jest bardzo niebezpieczna i należy bezwzględnie znajdować się podczas niej w zamkniętym, bezpiecznym pomieszczeniu. Dziecko może również obserwować rodzica bardzo bojącego się burzy i przejąć od niego, w wyniku mechanizmu modelowania, silną, lękową reakcję na jakiekolwiek zwiastuny nadchodzącej burzy.

Fobie skutkują reakcją unikania konkretnych przedmiotów, miejsc, sytuacji itp., a w konsekwencji znacznym ograniczeniem aktywności, wycofywaniem się z życia towarzyskiego i zawodowego, pogorszeniem codziennego funkcjonowania i obniżeniem dobrostanu. Często u osób z fobiami występuje podatność biologiczna na reakcje lękowe i zwiększona pobudliwość układu wegetatywnego. Mają one tendencję do wyolbrzymiania ryzyka uszkodzenia ciała i wystąpienia różnych zagrożeń, widzą siebie w ich obliczu jako kruche, słabe, nieodporne. Często zdają sobie sprawę, że ich lęk jest nieproporcjonalny do zagrożenia, ale nie w sytuacji, w której go bezpośrednio doświadczają. Przeżywaniu lęku towarzyszą objawy wegetatywne: kołatanie serca, uczucie braku tchu, uderzenia gorąca, pocenie się, czerwienienie się, drżenie rąk i mięści całego ciała.

Wyróżniamy następujące fobie:

  • Fobie specyficzne, skierowane na konkretne obiekty, sytuacje, np. arachnofobia.
  • Fobię społeczną (lęk społeczny), która charakteryzuje się silnym lękiem przed oceną ze strony innych ludzi, obawą przed skompromitowaniem, ośmieszeniem się w sytuacjach społecznych, zwłaszcza tych związanych z ekspozycją społeczną, takich jak wystąpienie publiczne. Sama antycypacja takich sytuacji może wywoływać silny lęk. Pacjenci myślą, że ich objawy, np. czerwienienie się, są dla innych widoczne i odbierane jako kompromitacja. Dlatego też starają się unikać sytuacji społecznych, mogą izolować się od ludzi i wycofywać z interakcji.
  • Agarofobię, czyli lęk przed przebywaniem na otwartej przestrzeni, w miejscach publicznych, w tłumie ludzi. Często współwystępuje z atakami paniki. Pacjent obawia się, że dostanie ataku paniki w miejscu, z którego nie będzie mógł się z oddalić i w którym nie zostanie mu udzielona pomoc.

Nie należy lekceważyć objawów fobii, ponieważ lęk ma tendencję do eskalacji i reakcje lękowe mogą obejmować coraz więcej sytuacji, obiektów i dziedzin życia. Psychoterapia osób cierpiących na fobie i lęk społeczny najczęściej obejmuje różne interwencje w zależności od nurtu psychoterapeutycznego w jakim pracuje psychoterapeuta. O nurtach w psychoterapeutycznych pisałam w artykule https://zanetamikolajczyk.com/nurty-sychoterapeutyczne/. Natomiast o tym jak wygląda psychoterapia można znaleźć w artykule https://zanetamikolajczyk.com/o-czym-mam-mowic-na-psychoterapii/.

Fobia społeczena

W przypadku fobii społecznej przydatny może być trening umiejętności społecznych, jeżeli problemy pacjenta wynikają z deficytu takich umiejętności. Bywa jednak, że pacjent dysponuje umiejętnościami społecznymi na zadawalającym poziomie, ale mimo wszystko nie jest w stanie ich wykorzystywać z powodu paraliżującego lęku. Tutaj znajduje się pole do pracy z błędnymi przekonaniami związanymi z obrazem własnej osoby, własnego zachowania w sytuacjach społecznych i tego, jak inni postrzegają pacjenta, jak reagują, na jakie rzeczy zwracają uwagę w trakcie interakcji. Prawdopodobnie pacjentowi będzie wydawało się, że inni oceniają go przez pryzmat kwestii, które w rzeczywistości umykają zupełnie ich uwadze, są nieistotne, a na pewno nie kompromitujące czy wstydliwe.

Fobia i lęk społeczny - czym jest, jak leczyć, jak sobie z tym radzić
Fobia i lęk społeczny – czym jest, jak leczyć, jak sobie z tym radzić

Zaburzenia lękowe i lęk społeczny

Zaburzenia lękowe, w tym fobie i lęk społeczny, leczy się także farmakologicznie. Leki przeciwlękowe działają głównie u pacjentów doświadczających ataków paniki. W przypadku fobii społecznej sięga się po leki przeciwdepresyjne, szczególnie inhibitory MAO, leki z grupy SSRI i wenlafaksyny.

Leczenie fobii i lęku społecznego jest bardzo istotne, ponieważ pozwala pacjentowi z powrotem zaangażować się w aktywności, z których wycofał się ze względu na doświadczany lęk. Jest ono ważne również z tego względu, że z zaburzeniami opisanymi w tym artykule współwystępują inne zaburzenia lękowe, a także zaburzenia afektywne (np. depresja). Fobie i lęk społeczny mogą wiązać się z dezadaptacyjnymi strategiami radzenia sobie, opartymi chociażby na nadużywaniu substancji psychoaktywnych, a co za tym idzie – ze zwiększonym ryzykiem rozwinięcia się uzależnienia. 

Sprawdź także:

Leave a Comment

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *