{"id":1749,"date":"2022-10-13T11:28:39","date_gmt":"2022-10-13T09:28:39","guid":{"rendered":"https:\/\/zanetamikolajczyk.com\/?p=1749"},"modified":"2022-10-13T11:30:38","modified_gmt":"2022-10-13T09:30:38","slug":"ortoreksja-gdy-dbalosc-o-zdrowe-odzywianie-przeradza-sie-w-obsesje","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/zanetamikolajczyk.com\/ortoreksja-gdy-dbalosc-o-zdrowe-odzywianie-przeradza-sie-w-obsesje\/","title":{"rendered":"Ortoreksja – gdy dba\u0142o\u015b\u0107 o zdrowe od\u017cywianie przeradza si\u0119 w obsesj\u0119"},"content":{"rendered":"\n
Wzrost zainteresowania jedzeniem, zdrowymi nawykami, jako\u015bci\u0105 i sposobem wytwarzania produkt\u00f3w \u017cywno\u015bciowych oraz uwra\u017cliwienie spo\u0142eczne na kwestie zanieczyszczenia \u015brodowiska, doprowadzi\u0142y w po\u0142\u0105czeniu z dzisiejsz\u0105 kultur\u0105 szczup\u0142o\u015bci i sukcesu, do pojawienia si\u0119 ca\u0142kowicie nowych zjawisk w obszarze zdrowia psychicznego.<\/p>\n\n\n\n
Niekt\u00f3re zaburzenia od\u017cywiania, takie jak anoreksja czy bulimia, znane s\u0105 klinicystom od wielu dziesi\u0119cioleci. Jednak\u017ce cz\u0119\u015b\u0107 z nich, jak napadowe objadanie si\u0119 czy bigoreksja, sta\u0142a si\u0119 powszechnym do\u015bwiadczeniem gabinet\u00f3w terapeutycznych stosunkowo niedawno.<\/p>\n\n\n\n
Sfera ta wci\u0105\u017c prezentuje tendencje rozwojow\u0105, a praktyka diagnost\u00f3w i klinicyst\u00f3w nieraz wyprzedza oficjalne klasyfikacje chor\u00f3b i zaburze\u0144 od\u017cywiania.<\/p>\n\n\n\n
Tak jest w przypadku ortoreksji, kt\u00f3ra nieujmowana w ICD 11 czy DSM 5, tak silnie zaznaczy\u0142a si\u0119 w pracy klinicznej ostatniego dziesi\u0119ciolecia, \u017ce wielu badaczy i praktyk\u00f3w postuluje od lat, aby zacz\u0105\u0107 ujmowa\u0107 to zjawisko w oficjalnej wyk\u0142adni dotycz\u0105cej zdrowia psychicznego.<\/p>\n\n\n\n
Jest to syndrom, a wi\u0119c taki konstrukt teoretyczny w psychologii, kt\u00f3rego u\u017cywamy na okre\u015blenie zjawiska nie do ko\u0144ca poznanego i akceptowalnego w \u015brodowisku naukowym.<\/p>\n\n\n\n
Ortoreksja to okre\u015blenie sk\u0142adaj\u0105ce si\u0119 z dw\u00f3ch greckich s\u0142\u00f3w orthos – prawid\u0142owy i orexia – apetyt. Klasyfikowane do rodziny zaburze\u0144 obsesyjno-kompulsyjnych, jednak\u017ce skierowane w obszar wzorc\u00f3w zwi\u0105zanych ze spo\u017cywaniem jedzenia.<\/p>\n\n\n\n
Przypominaj\u0105c – obsesje to nawracaj\u0105ce niepokoj\u0105ce my\u015bli odnosz\u0105ce si\u0119 do konkretnego tematu.<\/p>\n\n\n\n
Tutaj obsesj\u0119 stanowi uporczywe my\u015blenie na temat zdrowego od\u017cywiania si\u0119 i obejmuje schematy my\u015blowe typu:<\/p>\n\n\n\n
Kompulsj\u0105 jest natomiast przymusowe wr\u0119cz zachowanie, spe\u0142niaj\u0105ce tre\u015b\u0107 obsesji, czyli w przypadku ortoreksji b\u0119dzie to np.:<\/p>\n\n\n\n
Charakter tego zaburzenia dobrze oddaje relacja pewnej psycholog klinicznej:
Je\u015bli buraki, to tylko z gospodarstw ekologicznych, makaron \u2013 z orkiszu, a do picia herbatka z pokrzywy i skrzypu (na popraw\u0119 cery). Wszelkie s\u0142odycze s\u0105 zakazane. Ka\u017cdy k\u0119s musi by\u0107 prze\u017cuty odpowiedni\u0105 ilo\u015b\u0107 razy, a warto\u015b\u0107 od\u017cywcza posi\u0142ku dok\u0142adnie sprawdzona.<\/p>\n\n\n\n
Osoba taka przede wszystkim po\u015bwi\u0119ca niewsp\u00f3\u0142miernie du\u017co czasu na czynno\u015bci zwi\u0105zane z przygotowywaniem jedzenia:<\/p>\n\n\n\n
W ortoreksji bowiem nie chodzi jedynie o sam\u0105 \u017cywno\u015b\u0107. Ta oczywi\u015bcie musi by\u0107 zdrowa b\u0105d\u017a przynajmniej skategoryzowana jako zdrowa. To te\u017c ca\u0142a procedura przygotowywania posi\u0142k\u00f3w (korzystanie z najlepszych\/najzdrowszych technik kucharskich, jak gotowanie jedynie na parze) i kompletowania codziennej diety (wyznaczanie dok\u0142adnych godzin, o kt\u00f3rych nale\u017cy zje\u015b\u0107 oraz odwa\u017canie konkretnych ilo\u015bci pokarmu).<\/p>\n\n\n\n
Podkre\u015blmy to wyra\u017anie – zaanga\u017cowanie w zdrowy tryb \u017cycia nie jest niczym z\u0142ym. Dbanie o diet\u0119, o sk\u0142ad produkt\u00f3w, o spos\u00f3b w jaki zosta\u0142y one przygotowane do spo\u017cycia, to wszystko jest wyrazem indywidualnej odpowiedzialno\u015bci oraz szerszego spo\u0142ecznego uwra\u017cliwienia na tematy zwi\u0105zane z ekologi\u0105 i ochron\u0105 \u015brodowiska.<\/p>\n\n\n\n
Jednak\u017ce ortoreksj\u0119 uznajemy za pewne zaburzenie psychiczne nie dlatego, \u017ce wspominane zaanga\u017cowanie jest wyrazem psychopatologii. Wielu klinicyst\u00f3w postuluje, aby ortoreksj\u0119 umie\u015bci\u0107 oficjalnie na listach chor\u00f3b i zaburze\u0144, gdy\u017c widz\u0105, jak wielkie cierpienie i upo\u015bledzenie codziennego funkcjonowania stoi za tak rozumianym zdrowym trybem \u017cycia.<\/p>\n\n\n\n
Problematycznym jest tu uskrajnienie i radykalizacja postaw takich os\u00f3b. Psycholog najprawdopodobniej nie wyka\u017ce zaniepokojenia, je\u015bli kto\u015b chce po prostu zdrowo si\u0119 od\u017cywia\u0107, gdy\u017c nie ma ku temu podstaw. Jednak\u017ce w sytuacji, gdy ta sama osoba wr\u0119cz histerycznie reaguje na przypadkowe spo\u017cycie \u201eniezdrowego\u201d (wed\u0142ug jej wyg\u00f3rowanych standard\u00f3w) jedzenia, wtedy takie zaniepokojenie jak najbardziej jest wskazane.<\/p>\n\n\n\n
A warto przypomnie\u0107, \u017ce takie s\u0105 w\u0142a\u015bnie typowe reakcje os\u00f3b z ortoreksj\u0105:<\/p>\n\n\n\n
Tym, co zostaje ograniczone w pierwszej kolejno\u015bci jest \u017cycie spo\u0142eczne, czy szerzej m\u00f3wi\u0105c relacje mi\u0119dzyludzkie. Osoba z ortoreksj\u0105 nierzadko posiada sk\u0142onno\u015b\u0107 do silnego negatywnego oceniania ludzi, kt\u00f3rzy prezentuj\u0105 inne wzorce \u017cywieniowe. Nadmierna koncentracja na od\u017cywianiu znajduje te\u017c wyraz w ograniczaniu spotka\u0144 towarzyskich np. przez unikanie miejsc, gdzie spo\u017cywa si\u0119 wsp\u00f3lnie posi\u0142ki. Osoba taka b\u0119d\u0105c \u015bwiadoma swojej, nazwijmy to \u201eodmienno\u015bci\u201d odno\u015bnie jedzenia, b\u0119dzie stara\u0142a si\u0119 stosowa\u0107 zachowania zapobiegawcze np. nie chodzi\u0107 do restauracji, gdzie kto\u015b mo\u017ce mnie przyuwa\u017cy\u0107 b\u0105d\u017a mo\u017ce si\u0119 stara\u0107, w dobrej wierze, zmienia\u0107 nawyki \u017cywno\u015bciowe otoczenia, co nigdy nie jest dobrze przyjmowane.<\/p>\n\n\n\n
Nie spos\u00f3b te\u017c pomin\u0105\u0107 aspektu czasowego. Sam dojazd do uprzednio wybranego, \u201etego jedynego\u201d miejsca, gdzie mo\u017cna kupi\u0107 \u201eprawdziwie nieprzetworzon\u0105\u201d i zdrow\u0105 \u017cywno\u015b\u0107, poch\u0142ania ogrom czasu i energii (szczeg\u00f3lnie w du\u017cych zakorkowanych miastach). Taka osoba nie zrobi zakup\u00f3w w zwyk\u0142ej sieci handlowej, nawet przymuszona widmem g\u0142odu.<\/p>\n\n\n\n
Syndrom ten poci\u0105ga za sob\u0105 wiele dysfunkcyjnych zachowa\u0144, kt\u00f3re w sytuacjach skrajnych okazuj\u0105 si\u0119 po prostu niezdrowe czy wr\u0119cz szkodliwe. A s\u0105 kontynuowane, gdy\u017c osoba posiada tak silne przekonanie co do ich (domniemanej) po\u017c\u0105danej zdrowotno\u015bci. Przyk\u0142adem mo\u017ce by\u0107 rezygnacja z jakiejkolwiek obr\u00f3bki \u017cywno\u015bci i spo\u017cywanie jedzenia wy\u0142\u0105cznie w postaci surowej.<\/p>\n\n\n\n
Og\u00f3lnie zaburzenia od\u017cywiania prezentuj\u0105 tendencj\u0119 rosn\u0105c\u0105, co przedstawiaj\u0105 kolejne raporty WHO. Cz\u0119sto\u015b\u0107 wyst\u0119powania ortoreksji szacuje si\u0119 na oko\u0142o 7% w populacji og\u00f3lnej. Ryzyko te jest szczeg\u00f3lnie wysokie w grupach zawodowo zajmuj\u0105cych si\u0119 sportem b\u0105d\u017a skupionych wok\u00f3\u0142 zdrowego trybu \u017cycia. Sama natura zaburzenia jest jeszcze niepoznana – nadal psychologia zmaga si\u0119 z problemem, czy zaklasyfikowa\u0107 ten syndrom do zaburze\u0144 zwi\u0105zanych z od\u017cywianiem, czy raczej umie\u015bci\u0107 go w rodzinie schorze\u0144 obsesyjno-kompulsyjnych. Tak samo nie ma zgody co do najlepszego leczenia ortoreksji. Strona poznawczo-behawioralna traktuje j\u0105 jako wyraz dominuj\u0105cej idei nadwarto\u015bciowej, z kolei psychodynamiczni b\u0119d\u0105 j\u0105 traktowa\u0107 bardziej jako objaw somatyzacji maskuj\u0105cy g\u0142\u0119bsze konflikty intrapsychiczne.<\/p>\n\n\n\n
Wzrost zainteresowania jedzeniem, zdrowymi nawykami, jako\u015bci\u0105 i sposobem wytwarzania produkt\u00f3w \u017cywno\u015bciowych oraz uwra\u017cliwienie spo\u0142eczne na kwestie zanieczyszczenia \u015brodowiska, doprowadzi\u0142y w po\u0142\u0105czeniu z dzisiejsz\u0105 kultur\u0105 szczup\u0142o\u015bci i sukcesu, do pojawienia si\u0119 ca\u0142kowicie nowych zjawisk w obszarze zdrowia psychicznego. Niekt\u00f3re zaburzenia od\u017cywiania, takie jak anoreksja czy bulimia, znane s\u0105 klinicystom od wielu dziesi\u0119cioleci. Jednak\u017ce cz\u0119\u015b\u0107 z nich, …<\/p>\n