fbpx
Nurty psychoterapeutyczne

Nurty psychoterapeutyczne. Czym są, jakie są. Czy psychoterapia jest skuteczna?

O psychoterapii słów kilka… W poprzednim artykule pisałam o tym czym jest terapia. Czego się na niej spodziewać, na co zwracać uwagę przy wyborze psychoterapeuty. W dzisiejszym artykule chciałabym pokazać Wam różne nurty psychoterapeutyczne. Badania pokazują, że psychoterapia jest skuteczna, niezależnie od tego, z jakiego podejścia korzystamy. Efekty uzyskiwane różnymi metodami, w różnych nurtach albo podejściach (mnie bliskie są oba określenia więc będę używać ich naprzemiennie) dają podobne efekty. Czasem odbywają się dyskusje, dotyczące tego, która z metod jest najlepsza. Osobiście uważam, że każdy nurt jest skuteczny. Każdy musi indywidualnie zdecydować, które z podejść jest mu bliższe i takie wybrać dla siebie. To trochę tak jak z tym powiedzeniem, że „każda droga prowadzi do Rzymu”.  Jak znaleźć psychoterapeutę i na co zwraca uwagę przy wyborze psychoterapeuty,  pisałam w poprzednim artykule.  Gdybyście mieli jakieś pytania czy wątpliwości, piszcie śmiało, chętnie odpowiem. 

W Polsce dostępność  psychoterapii refundowanej przez Narodowy Fundusz Zdrowia jest mała.

Dlatego jest ona coraz częściej oferowana osobom, które same mogą pokryć jej koszty.  Zwiększenie dostępności terapii wymaga zmiany zasad jej stosowania i finansowania oraz jej spostrzegania. Niestety psychoterapia w dalszym ciągu spostrzegana jest negatywnie. Krąży wokół niej wiele mitów i uprzedzeń. Osoby poddające się jej są czasem negatywnie etykietowane. W moich artkułach chciałabym zmienić stereotypowy negatywne sposób postrzegania terapii. Chciałabym Wam ją przybliżyć jako zaawansowaną, pogłębioną formę własnego rozwoju, ponieważ właśnie w taki sposób ją osobiście definiuje, aczkolwiek w literaturze jest różnie określona w zależności od nurtu terapeutycznego. Psychoterapia zapełnia również psychologiczną i kulturową pustkę, jaką wytworzyło nasze przemysłowo / urbanistyczne społeczeństwo.

Klasyczna psychoanaliza, terapia psychodynamiczna i jego koncepcja

Zacznijmy od najstarszego podejścia analitycznego. Klasyczna psychoanaliza zmieniała się na przestrzeni lat. Istotą tych zmian było rozumienie zachowania człowieka nie tylko jako funkcji libido i popędów  szukającej przyjemności. Analiza rozwijała się w różnych kierunkach coraz częściej przybierając formę koncepcji psychodynamicznych. Zaczęto zwracać uwagę na potrzebę analizy tego co się aktualnie dzieje w życiu człowieka, a nie wyłącznie tego, co wydarzyło się w dzieciństwie (choć  to dalej pozostaje niezmiernie ważne). Celem psychoterapii nie jest uwolnienie człowieka od przeszłości. Psychoterapia to droga, podróż do uzyskania nowego spojrzenia na siebie,  na swoje relacje z innymi ludźmi oraz wypracowanie bardziej dojrzałych i satysfakcjonujących sposobów rozwiązywania sytuacji problemowych. W wyniku psychoanalizy nie znikają wyparte konflikty, są one jedynie kontrolowane przez świadomość i doświadczane w rzeczywistości. Psychodynamiczna  terapia w swoich nowych odsłonach  za cel stawia sobie także zmianę pewnych przekonań i towarzyszących im uczuć bez dążenia do identyfikacji i usunięcia nieświadomych motywów.

Jak wygląda sesja psychoterapeutyczna? Co możemy dzięki niej osiągnąć.

Treść sesji psychoterapeutycznych zależy indywidualnie od tego jakie treści i doświadczenia życiowe wnosi klient i jest indywidualnie dostosowywana do każdego. Głównym jej celem jest odkrycie nieświadomych konfliktów, redukcja lęku z nimi związanego, przekształcenie mechanizmów obronnych w takie które będą bardziej służyły klientowi, konfrontowanie fantazji klienta z rzeczywistością. Praca nad kształtowaniem dojrzałej osobowości człowieka polega na analizie jego obecnych relacji z innymi ludźmi i uświadomienie sobie, że aktualne relacje układa w podobny sposób, w jaki robił to w dzieciństwie ze znaczącymi dla niego osobami, a nie w zależności od tego jacy są ludzie w jego dorosłej rzeczywistości. Uświadomienie sobie wyobrażeń przenoszonych ze swoich doświadczeń dziecięcych na aktualne relacje z ludźmi albo na bliskie związki, jest pierwszym krokiem do świadomego i bardziej dojrzałego regulowania, pielęgnowania  ich.

A więc podsumowując co możemy osiągnąć podczas terapii psychoanalitycznej czy psychodynamicznej:

  • Uwolnienie tłumionych uczuć
  • Wgląd czyli uświadomienie sobie prawdziwych potrzeb, pragnień i fantazji
  • Nabycie zdolności do rozróżniania fantazji od rzeczywistości
  • Zmiana interpersonalnych reakcji  utrwalonych z opiekunami w dzieciństwie
Jak wygląda sesja psychoterapeutyczna?
Jak wygląda sesja psychoterapeutyczna?

Psychoterapia poznawcza, czyli behawioralna. Kolejnym nurtem w pscyhoterapii

Kolejnym podejściem jest psychoterapia poznawcza / behawioralna. Również i ten nurt ciągle się rozwija wzbogacając się o metody, które zatrzymują uwagę pacjentka na świadomym strumieniu myśli i teraźniejszości jak trening uważności czy trening autogenny. Nie będę się skupiać w tym artkule na tym jak nurt terapii poznawczo behawioralnej się przekształcał, tylko wskaże na to czego ta terapia dotyczy według mojego jej rozumienia. Treścią psychoterapii poznawczo / behawioralnej jest zmiana przekonań, które nam nie służą, powodują nasze cierpienie lub nas blokują w działaniu. Przekonania te mogą dotyczyć:

  • Własnej osoby (np. może to być przekonanie, że musimy by przez wszystkich lubiani czy kochani, że powinno się być absolutnie kompetentnym we wszystkim i mieć same osiągnięcia na swoim koncie, że możemy mieć całkowitą kontrolę nad zdarzeniami naszym życiu, uzależnianie własnej wartości od tego co inni myślą na nasz temat)
  • relacji z otoczeniem, że to ludzie powinni spełniać nasze potrzeby, że świat powinien nas dobrze traktować, że jest to okropne, że zdarzają się nam rzeczy, które są nie po naszej myśli, że inni ludzie są niegodziwi i powinni być surowo karani za swoje zachowanie,  że szczęście zależy od przyczyn zewnętrznych)

Terapia poznawczo – behawioralna, aby uzyskać zmianę skupia się na następujących aspektach zachowania człowieka:

  • usuwanie nieadekwatnych reakcji na bodziec
  • uczeniu adekwatnych reakcji i nawyków zachowania
  • na zmianie wzorców myślowych
  • przekształcaniu znaczeń jakie osoba przypisuje swoim doświadczeniom życiowym
  • rozwijaniu w pacjencie umiejętności przystosowywania się do sytuacji i umiejętności rozwiązywania problemów
  • integrowaniu poznawania, przeżywania, działania i wpływów środowiska

Nurty psychoterapeutyczne. Czym jest psychoterapia humanistyczna i humanistyczno doświadczeniowa

Kolejnym nurtem psychoterapii jest psychoterapia humanistyczna albo humanistyczno doświadczeniowa. Jest to mi nurt osobiście najbliższy.W terapii ważne jest to, co pacjent przeżywa aktualnie, to co hamuje jego rozwój oraz utrudnia zaspakajanie potrzeb i realizację celów życiowych. Głównym założeniem tego nurtu jest teza, że zachowanie człowieka jest motywowane  potrzebą rozwoju i samoakceptacji.  Powstawanie trudności jest spowodowane tym, że w procesie zaspakajania własnych potrzeb człowiek doświadczył negatywnych przeżyć. Jego rozwój został zahamowany. Odblokowanie tego procesu i dalszy rozwój jest możliwy jeżeli człowiek dotrze do tych zablokowanych potrzeb i  doświadczy emocji z nimi związanych w bezpiecznych warunkach podczas sesji terapeutycznej. Do blokady swoich celów rozwojowych i ukształtowania uwarunkowanego poczucia wartości, dochodzi również wtedy kiedy człowiek przyjmuje opinie innych jako własne.

„Zdolny ale leniwy”

Dla przykładu posłużę się zdaniem wypowiadanym często przez dorosłych w kierunku dzieci  „zdolny ale leniwy”. Zdanie brzmi dość łagodnie, jednak kiedy natrafi na wrażliwy próg poczucia wartości dziecka, niesie on je ze sobą całe życie i włącza je do poczucia własnej wartości, często blokując sobie przez ten głos osiąganie celów lub życie według własnych wartości. Kieruje się wartościami nadanymi przez otoczenie uznając je za swoje własne. Albo czasem zachowuje się tak jak zachowywać się powinien czyli jak oczekuje tego otoczenie, a czasem tak jak sam tego pragnie. W rzeczywistości uznawany jest za osobę niespójną od której ludzie oddalają się, gdyż nie wiedzą do końca czego od danej osoby oczekiwać, czego się po niej spodziewać, jaka ona jest naprawdę.  Zdaje sobie sprawę, że przykład ten jest bardzo uproszczony jednak mam nadzieję, że jaśniej wyraża założenia tej teorii.

Podsumowując można wyróżnić następujące obszary zmiany w terapii humanistyczno / doświadczeniowej:

  • rozpoznanie własnego sposobu funkcjonowania
  • uwolnienie własnej wrodzonej tendencji do samorozwoju i samoakceptacji
  • zwiększenie samoświadomości
  • umocnienie samego siebie
  • zrozumienie i akceptację innych
  • tworzenie nowych znaczeń związanych z poszukiwaniem sensu życia oraz życiem według własnych wartości

Ważnym elementem w terapii humanistycznej jest zwrócenie większej uwagi na możliwości człowieka a nie na jego deficyty. Psychoterapia według tego podejścia nie jest naprawianiem szkód. Tworzy warunki do tego, aby klient rozpoznał własne potrzeby, to co dla niego wartościowe, co umożliwi mu osiągnięcie tego co wartościowe. Psychoterapia według tego nurtu to rozpoznanie sensu własnego życia i zniesienie uciążliwości pojawiających się w trakcie jego trwania.

Czwarty nurt psychoterapeutyczny – psychoterapia systemowa

Czwartym nurtem jaki chciałam wam przybliżyć jest psychoterapia systemowa. Podstawowym założeniem psychoterapii systemowej jest rozumienie zachowania człowieka w kontekście środowiska w jakim żyje czyli w kontekście systemu, którego jest częścią. Zmiany jakie zachodzą w ramach terapii systemowej dotyczą

  • struktury rodziny wyznaczaniu granic, klarowności ról pełnionych w rodzinie, zwiększaniu lub zmniejszaniu spójności rodzinnej
  • zmiany zasad i komunikacji między członkami rodziny kto komu i w jaki sposób co komunikuje
  • zmiany relacji emocjonalnych między członkami rodziny

Terapia rodzin koncentruje się głównie na teraźniejszości i na wyobrażeniach o jej przyszłości. Skupia się na systemie rodzinnym a nie na indywidualnym funkcjonowaniu jej członków.

Co jest wspólnego we wszystkich nurtach psychoterapii?

Zarówno psychoanaliza, podejście psychodynamiczne, terapia poznawczo behawioralna albo humanistyczna bądź humanistyczno doświadczeniowa stwarzają możliwość :

  • koncentrowania się na bolesnych doświadczeniach życiowych
  • stworzenie warunków aby bolesne doświadczenia były rozumiane i przeżyte
  • w procesie zmiany dochodzi do przeorganizowania własnych wartości, właściwości człowieka, zmiany jakości życia
  • każde podejście dostarcza klientowi nowych sposobów widzenia siebie, innych ludzi i świata
  • to samo podejście wyzwala z niskiej samooceny, poczucia odrzucenia, beznadziejności i bezradności
  • każde podejście wzbudza nadzieję, pobudza do docierania do emocji, zachęca do refleksji poza sesjami terapeutycznymi czego skutkiem mogą być nowe zachowania, zachęca do nowych sposobów rozumienia siebie i innych ludzi, doświadczenia korekty uczuć we wspierającej i przyjmującej  relacji z terapeutą
  • u wielu osób, które poddały się psychoterapii nastąpiła zmiana i trwa ona nadal
  • różne metody wykorzystywane w zależności od podejścia dają podobne rezultaty. Nie potwierdza się bezpośredniego związku miedzy wykorzystywaną techniką a rodzajami zmian w psychoterapii
  • w pełnej zaufania, szczerej i autentycznej relacji z terapeutą może doświadczyć korekty w swoich uczuć względem innych osób
  • okazja do przeżywania uczuć  
  • doświadczenie własnej zdolności do ufania drugiemu człowiekowi.
  • regulowania własnych emocji
Nurty psychoterapeutyczne — wyrażanie emocji.

Proces psychoterapii – po krótce

Podczas procesu psychoterapii klient doświadcza polegania na swoich emocjach i zauważa ich pozytywną siłę i wartość w życiu. Każdy nurt stwarza okazję do odreagowania i wygaszania uczuć przykrych, zagrażających oraz wzbudzanie uczuć adekwatnych do tego co się aktualnie dzieje w życiu pacjenta i do aktualnych relacji z ludźmi. Wiedza o sobie i o relacjach z innymi

Człowiek jest istotą społeczną dlatego bardzo ważne są relacje interpersonalne. Utrzymywanie bliskości jest ważne dla człowieka przez całe życie. Wiele z tego co robimy, jak się zachowujemy ma na celu tworzenie i utrzymanie bliskości.  Nieuświadomione, negatywne i sztywne oczekiwania w relacjach mogą powodować trudności w utrzymaniu bliskości czy nawiązania więzi. Również nieuświadomione i nieprzeżyte emocje  mogą być przyczyną trudności w relacjach z innymi ludźmi. Bowiem emocje są ważnym źródłem informacji . Informują nas o naszych relacjach z naszym otoczeniem. O tym co dla nas ważne.

Podsumowując

W terapii ludzie dowiadują się i czują, że lęk nie oznacza słabości, ból który czują ich nie zabije. Dowiadują się, że uświadomiony ból zmniejsza swój zasięg i swoją intensywność. Złość nie jest niczym złym. Komunikowanie ze sobą i swoimi emocjami, odpowiednie ich czytanie i regulacja sprawiają, że klient podczas psychoterapii oswaja się z tymi uczuciami których unikał, przestaje interpretować je jako zagrożenie. Uczy się samodzielnie je regulować i słuchać siebie. Uczy się słuchać czego chce, w stosunku do kogo, w jaki sposób i z jakich przyczyn chciałby wyrazić to co czuje. Staje się ponownie ekspertem swojego życia, bierze odpowiedzialność za nie. Świadomie wybiera jak chce żyć, świadomie wybiera kogo do swojego życia zapraszać, uczy się wybierać co mu służy a co nie. Uczy się zmieniać to co może zmienić i akceptować czego zmienić nie może, na co nie ma wpływu. Odkrywa na nowo swoją sprawczość i zaufanie do siebie samego.

Tak w dużym uogólnieniu przedstawiłam każde z podejść według mojego własnego rozumienia ich i rozumienia psychoterapii. Oczywiście opis każdego z podejść można rozszerzać  i pogłębiać. Pisząc ten artkuł starałam się pokazać, że każde podejście jest skuteczne. A psychoterapia prowadzi do rozwoju i zmiany tego co nam nie służy. Skuteczność psychoterapii w dużej mierze zależy od zaangażowania klienta w proces psychoterapii i gotowość do poddawania się jej oraz czasu jej trwania. Zmiana i rozwój człowieka wymagają pewnych warunków, których osiągnięcie wymaga odpowiedniego czasu, dlatego jestem zdecydowanym zwolennikiem terapii długoterminowej, prowadzącej nie tylko do chwilowej poprawy samopoczucia a do długotrwałej zmiany.

Sprawdź także

Leave a Comment

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *